Bir Garip Yerli Ziyareti

Ekvadorun Otavalo şehrinde hosteldeyim. Hostelde çalışan 29-30 yaşlarında temizlikçi bir kadın var. Adı Rosa ve gelip geçerken de selamlaşıyoruz. Sonra öğrendim ki Rosa kichwa dilini konuşan Otavalo yerlilerinden biri. Dedim ben yerlileri ziyaret etmek istiyorum, nasıl yaparız? İstersen ailemi ziyaret edebilirsin, birkaç ev yan yana, yaşlı insanlar da var dedi. Tamam deyip anlaştık. O çalıştığı için hostelden ayrılamıyor ama 11 yaşındaki oğlu Alan okul çıkışı bana rehberlik yapacak.
İki gün sonra Alan öğle saatlerinde hostele geldi ve otobüs terminaline doğru gidiyoruz. Okuldan da yeni çıkmış, üstünde önlük var. Dedim muhtemelen karnı açtır.
-Aç mısın?
+ (Cavap yok ama hareketlerinden aç olduğu belli)
-Açsan yiyelim şurada, sorun değil. Ben ödeyeceğim.
+Tamam
-Ne yemek istiyorsun?
+Pastaneden yerim.

İlk gördüğümüz büyük bir pastaneye girdik. İçerisi şatafatlı, yaş pastalar, çikolatalar, sandviçler, her şey var.
-Ne istiyorsan yiyebilirsin.
+Tamam.

Kasaya gitti bir poğaça ve yoğurt benzeri ufak bişe aldı. Toplam hepsi 35 cent (1 TL) tutuyor. Başka birşeyler de al diyorum, yok almıyor. Al, önemli değil, sen benim rehberimsin diyorum. Yok diyor, bu bana yeter. O zaman bir poğaça daha al diyorum. Almıyor çocuk. Daha fazla uzatmayıp terminale gittik ve ilk otobüse bindik. Yol yaklaşık yarım saat sürdü. Sonra da 15-20 dakika eve kadar yürüdük.

Önünde ufak bir avlusu olan, tek katlı, beyaz boyası dökülmüş bir ev. Eve girdiğimde ilk dedesini gördüm. Selamlaştık, tanıştık. Kafada siyah bir beresi olan, 60-70 yaşlarında, kısa boylu, sakalsız, bıyıksız bir amca.

Alan’a soruyorum anneannen nerede diye, içeride hasta dedi. O sırada da harbiden içeriden hasta inlemesi geliyor. Odaya girdim. 74 Yaşındaki Maria Sesilla yatakta ölü gibi yatıyor. Kadın ispanyolca bilmediği için Alan konuşmamıza yadımcı oluyor. Durumunu sordum. 3 Gün önce hastalanmış ve o gün bugün yatakta yatıyor. Ağrıları yüzünden gece de uyuyamıyor. Doktora gittiniz mi diyorum, hayır diyorlar. İlacı var mı diyorum, hayır diyorlar. Parasızlıktan hiçbirini yapamamışlar. Bir de bunun yanında evde dosdoğru yiyecek de yok. “Tamam, Rosa ile görüşüp, bugün yemeklik erzak getireceğim ve ilaçla doktor işine de bakacağım” dedim. Teşekkür ettiler ve sevindiler de. Artık olay yerlileri keşfetmekten çıkıp, başka bir boyut almıştı.
Oralara kadar gitmişken yan komşuları olan diğer akrabalarını da ziyaret edeyim dedim. Alan’la beraber yandaki eve geçtik. Bu ev daha da yıkık dökük. Zemini komple toprak, içerisi karanlık, tavandaki tahtalara mısırlar asılmış ve bir, iki de kırık, dökük masası olan harabe gibi bir ev.

Kapıda 70 yaşlarındaki Maria Doleres ile tanıştık. Biraz çekingen ama sıcak kanlı olduğu belli. Yüzünde kırışıklıklar olsa de gençken güzel olduğu da anlaşılıyor. Kısa boylu, omuzlarında siyah kalın bir şal, kafasında da yine siyah şal benzeri birşey var. O da ispanyolca bilmiyor ve yine Alan konuşmamıza yardımcı oluyor. Evde Maria’nın kız kardeşi ve erkek kardeşi de var. Nasılsınız, iyi misiniz? diye sorduktan sonra bu evde de bir hasta olduğu anlaşıldı. 83 Yaşındaki Manuel gece uyurken, içeride yanan ateşin üzerine düşüyor ve elinin üst kısmı yanıyor. Para olmadığı için doktora da gidemiyor, ilaç da alamıyor. Tamam dedim, bugün size ilaç getireceğim.

Merkeze dönüp Rosa’yı buldum. Önce eczaneye gidip yanık merhemi ve antibiyotik aldık. Annesi için bir ilaç alamadık, ertesi gün sabahtan doktora götüreceğiz. Dışarı çıkıp market gibi bir yere girdik. İki aileye en az 2-3 hafta yetecek kadar mutfak ihtiyaçlarını aldık ve taksiyle köye geri döndük. Erzakları bıraktım. Annesine dedim, yarın hastaneye gideceğiz diye, sevindi kadın. Yan eve geçtik. Rosa durumu biraz daha anlattı. Manuel elini yaktıktan sonra ilaç bulamadığı için yara üstüne diş macunu sürmüş. Artık bu merhemi kullanıp, antibiyotiği de saatinde alacağını söyledik. Getirdiğimiz erzakları da bırakıp, evden ayrıldım.

Hostele geri döndüm ve ertesi gün sabah 9’da Rosa ile Maria’yı özel bir doktora götürdük. Muayene sonunda ilaçları aldık ama laboratuvar sonuçları da gerekiyordu. Aç karnına kan vermesi gerektiği için laboratuvar işi ertesi güne kaldı. Neyse, 3 gün her sabah bu şekilde laboratuvar ve doktora gidip geldik. Sonuç olarak akciğerinde iltihap olduğu anlaşıldı. Doktorun verdiği yeni ilaçları da alıp aileyi evlerine gönderdim.

İlk günkü ziyaretimden 5 gün geçtikten sonra çat kapı aileyi ziyarete gittim. Evin önüne geldiğimde Maria’yı kapı önünde otururken gördüm. Baktım neşeli, gülümsüyor. 5 Gün önce yatakta ölüyormuşçasına yatan kadın, baya baya dirilmişti. Hem ben sevindim, hem o beni görünce sevindi. Eve hiç girmedim, avluda oturup konuştuk. İlaçlar çok iyi gelmiş. Eşi de sevinçliydi. Yan eve geçtim Manuel’in durumu nasıl diye. Manuel evde yoktu, dışarı dolanmaya çıkmış. Ama onun da durumu iyiymiş, ilaçlar iyi gelmiş. Kardeşi Maria mısır haşlıyordu. Oturup mısır yiyip, biraz sohbet ettikten sonra ilk eve geri döndüm. Dedim şehirden ayrılacağım, görüşmek üzere. Onlar da öyle bir kültür olmasa da ayrılırken Maria’nın elini öpüp, alnıma koydum. O da benim elimi öpmeye çalıştı ama ben öptürmeyince yanağımdan öptü ve vedalaştık. Ayrılırken kadının dudakları titriyor ve gözlerinden de yaş geliyordu.

5 Gün sonra Maria’nın kısmen iyileşmiş hali. Ve 11 yaşındaki alan.

Merkeze geri döndüm ve akşam olunca da hostelden bunları yazmaya başladım. Son 5, 6 günüme baktığımda o kadar çok şey görmüşüm ki, bazen bir günde yaşadığım şeyler bana 1 haftalık şeyler gibi geliyor. Senin, benim sıradan bir akşam yemeği parasına denk gelen para, 83 yaşındaki Manuel’de olmadığı için adam bir yanık kremi dahi alamıyor. Maria’ ise yine parasızlıktan muayeneye gidemediği için 3 gündür ölüm döşeğinde yatar gibi yatıyor. Bir de tüm bunların yanında bu denli fakirlik içinde yaşayan 11 yaşındaki çocuk, aç karnına o şatafatlı pastaneye giriyor, ne istersen al, ben ödeyeceğim diye ısrar ediyorsun ama çocuk sanki doymak nedir bilmeyen insanlara ders verircesine hepi topu 1 TL lik poğaça ve yoğurt gibi birşey alıp pastaneden ayrılıyor.

Aklıma yine rahmetli Yaşar Kemal’in sözleri geliyor.
“Yoksulluk bütün insanlığın utancıdır.”

Tüm olayın videosunu izlemek isterseniz;