Sağlıklı Seyahat İçin Hangi Aşılar Yapılmalı?

Her ülke için aşı gerekliliği olmasa da bazı bölgeler ya da ülkeler için aşı yaptırmanız faydanıza olabilir. En çok sorulan Tayland için aşı yaptırmanıza gerek yok. Ya da Kamboçya için de illaki aşı olmanız gerekmez. Ama Amazonlar gibi bazı bölgeler vardır ki sarı humma aşısı olmadan o bölgeye giriş yapamazsınız. Hava alanından girerken aşı cüzdanınızı görmek isterler. Kara ya da deniz yolunu kullansanız da aşı kontrolü yine yapılmaktadır.

Yakın zamanda Amazonlara gideceğim için 3 farklı aşı yaptırdım. Bu aşılar Afrika ya da Hindistan gibi ülkeler için de kullanılabilir. Hangi aşılar gereklidir, ne işe yarar gibi şeyleri araştırırken öğrendiklerimi paylaşıyorum;

Sarı Humma Aşısı
İngilizce adı yellow fever diye geçer. Sıcak bölgelerde sivri sinekler aracılığıyla bulaşan bir hastalıktır. Hepsi değil, sadece bir kaç tür sivri sinek bu virüsü taşıyabilir. Genelde Afrika ve Amazonlar bölgesi gibi yerlere gidecekseniz sarı humma aşısını yaptırmanız zorunludur. %100 Koruma sağlamasa da büyük ölçüde önleminizi almış olursunuz.

Aşıyı yaptırdıktan sonra 10 yıl boyunca geçerliliği var. Aşı cüzdanınıza yaptırdığınız bu sarı humma aşısını işletmeyi unutmayın. Cüzdan üzerine etiket yapıştırıp, tarih yazıyorlar ve gerekli kontrollerde bu cüzdanı gösteriyorsunuz. Bu aşının zorunlu olduğu bir bölgeye giriş yaptıysanız ve daha sonra da X bir ülkeye gidecekseniz aşınızın olup, olmadığını kontrol edebilirler. O sebeple böyle bir bölgeye girdikten sonra artık aşı cüzdanınız her daim pasaportunuzun içinde olmalıdır. Yoksa Türkiye dahil birçok ülke girişinde sorun yaşayabilirsiniz.

Sarı humma aşısı Türkiye’de ücretsiz yapılabiliyor. Ben Kolombiya’da ücreti karşılığında oldum. Aşı olduktan sonra hiçbir acı ya da ağrı hissetmedim. Gecesinde ya da ertesi günlerde de en ufak bir ağrım olmadı.

Hepatit A-B Aşısı
Tek bir aşı içinde hem hepatit a hem hepatit b aşısını içeriyor. Hepatit a virüsü içecek ve yiyeceklerden bulaşıyor. Hepatit B virüsü ise ise genelde kan yolu ve cinsel ilişkiyle bulaşıyor. Bunun yanında dövme ve piercing yaptırmak ya da yeteri şekilde sterilize edilmemiş teknik ekipmanla diş operasyonu geçirmek gibi durumlarda da bulaşma ihtimali var.

Aşıyı ilk vurulduktan 1 ay sonra ikinci aşıyı yaptırıyorsunuz. İkinci aşıdan sonra 6 ay içinde üçüncü aşıyı da yaptırırsanız kendinizi bu virüse karşı 5 yıl korumuş oluyorsunuz. Türkiye’de bebeklere ve risk grubundakilere direkt olarak ücretsiz yapılabiliyor. Aile hekimlerine başvurarak yetişkinler de ücretsiz olarak yaptırabilirler.

Aşıyı olduktan sonra herhangi bir acı ya da ağrı hissetmedim. Gecesinde ya da ertesi günlerde de en ufak bir ağrım olmadı. Aşı karnenize bunu da işletmeyi unutmayın.
Not: Ben bu aşıyı Latin Amerika’da yaptırdım ve yaptırdığım aşı hem A, hem B’yi içeriyordu. Türkiye’den bir takipçim ise aynı aşıda ikisinin olamayacağını söyledi. Aşı karnemde tek aşıda her ikisi de var. Sağlıkçı olmadığım için kesin bir şey söyleyemiyorum. Konuyu değerlendirirken bu durumu da dikkate alınız.

Tifo Aşısı
İngilizce adı typhoid fever diye geçiyor. Virüs yiyecek ve içeceklerden bulaşıyor. %100 Koruma sağlamasa da büyük ölçüde önleminizi almış olursunuz. Türkiye’de ücretsiz yapıldığını okudum. Doğruluğunu bilmiyorum.

Aşıyı yaptırdıktan sonra 3 yıl geçerliliği var. Şuana kadar bana ağrı veren tek aşı buydu. Aşıyı vurulduktan sonra o gece kolum ciddi ciddi ağrıdı ve hafif ateşlendim. Ertesi gün ise ağrı azalarak kayboldu. Aşı cüzdanınıza işletmeyi unutmayın.

Sıtma
İngilizce adı malaria diye geçer. Birkaç çeşidinin olduğu bilinmektedir. Dünya üzerinde milyonlarca kişi sıtma yüzünden hala ölmektedir. Bu hastalığın maalesef koruyucu bir aşısı yok. Piyasadaki aşılar ya da haplar bu virüsün bulaşmasını çok ufak bir oranda engelleyebiliyor. İlaçlarla kesin ya da büyük ölçüde korunmak mümkün değil. Genelde bataklık tarzı yerlerdeki sivri sineklerden bulaşıyor. Başta Afrika olmak üzere Güney Amerika’da da sıklıkla görülen bir hastalıktır.

Korunmak için sivri sinekleri vücudunuzdan uzak tutmalısınız. Deet oranı yüksek losyonlar kullanarak kendinizi koruyabilirsiniz. Piyasadaki standart sivri sinek ilaçlarında bu oran genelde %15 dir. %30 ve üzeri deet içeren losyonlar sıtma riski taşıyan yerlerde daha iyi bir koruma sağlar. Bunun yanında uzun kollu giyinmek de bir nebze olsun korunmanızı arttırır.

Tüm bunları yaptıktan sonra eğer gideceğiniz yer Afrika ya ada Amazon gibi yüksek risk taşıyan bölgelerse sürekli B vitamini kullanarak da koruma sağlayabilirsiniz. İçeriğinde “tiamina” bulunan B vitaminini kullanmaya başladıktan bir hafta sonra vücudunuz insanların algılayamayacağı bir koku salıyor. Ve sivri sinekler bu kokuya gelmiyor. Yapmanız gereken şey; tok karnına her 8 saatte bir b vitamini almak. Henüz bunu tecrübe etmemiş olsam da daha önce Amazon’a gidip, bu yöntemi kullananlardan çok olumlu şeyler duydum. Aynı zamanda Amazon’a yakın bölgelerdeki eczanelere de bu durumu sorduğumda hepsi olmasa da bazıları evet doğru, b vitamini kullandığında vücudun koku salıyor ve sivri sinekler artık sana gelmiyor tarzında şeyler söyledi. Durumu tecrübe ettikten sonra bu yazıyı güncelleyeceğim.
Güncelleme: Bu yöntem Amazon’da işe yaramıyor. Kesinlikle tavsiye etmiyorum.

Not: Aşılar hakkında araştırma yaparken ve aşı olurken öğrendiklerimi anlatmaya çalıştım. Tıbbi bir bilgim yoktur. Verdiğim aşı geçerlilik süreleri vurulduğunuz aşıya göre değişebilir. Bu tip virüslerle bulaşan hastalıkların Türkiye’de ücretesiz yapıldığını birçok kişiden duydum. O sebeple riskli bölgelere geziye çıkmadan önce Türkiye’deyken bu aşıları olmakta fayda var.

Zika
Gelelim son zamanların en çok haber yapılan virüsü zikaya. 1,5 yıldır Latin Amerika’dayım. Bu virüs öncelikle Brezilya üzerinden yayıldı ve daha sonra Kolombiya ve Arjantin başta olmak üzere diğer Latin Amerika ülkelerinde de bolca görüldü. Bilinen etkisi yeni doğan çocukların kafalarında şekil bozukluğu olması. Yani benim araştırmalarımdan anladığım sadece kadınlar üzerinde etkisi var ve hamile olursanız çocuk sıkıntılı doğuyor. E tabi erkekte bu virüs varsa kadına bulaşması da muhtemeldir.

Zika virüsüne karşı henüz bir aşı geliştirilmedi. Uzmanlar da önleyici aşı üretmenin yıllar alabileceğini söylüyor. Peki durum haberlerdeki kadar vahim mi? İşte orası biraz muamma. Son 1,5 yıldır sürekli yerel halkla iç içeyim ve insanların zika virüsünü pek de umursadığını söyleyemem. Kolombiya’da o kadar zika virüsü vakası yaşandı ama TV kanallarında Türk TV’lerindeki kadar haber yapıldığını görmedim. Hatta yine Kolombiya’da yeni evlenmiş bir çiftle konuşurken zika virüsünü atlattıklarını öğrendim. Grip olduklarını zannedip hastaneye gitmişler. Doktor size virüs bulaşmış demiş. Aynı soğuk algınlığı geçirir gibi bir, iki ilaç vermiş ve bir hafta sonra düzelmişler. Çocuk yapmak istediğimizde gidip tekrar muayene olup, işi garantiye alacağız diyorlar. Yani her şey bundan ibaret. Hatta tanıdığım bir gezgin de benzer şekilde grip olduğunu sanırken zika virüsü bulaşmış ve 1-2 haftada gripi atlatır gibi onu da atlatmıştı.

Bu virüs yine biraz önce bahsettiğim çoğu virüs gibi sivri sinekler aracılığıyla bulaşıyor. Deet oranı yüksek losyon alıp, Latin Amerika’ya gelmeden 1 hafta önce de B vitamini kullanmaya başlarsanız kendinizi büyük ölçüde sivrilere karşı korumuş olursunuz. Şimdiye kadar hiçbir gezi planımı bu tarz hastalıklar yüzünden değiştirmedim. Naçizane tavsiyem siz de önleminizi alın ve boş yere planınızı değiştirmeyin. Hepimize sağlıklı, sıhhatli ve sivri sineksiz geziler.