Venezuela Gerçekleri

4 farklı bölgesinde bulunarak 45 günümü Venezuela’da geçirdim. Hatta 20 gün yerel bir ailenin evinde kaldım. Güvenlik problemleri ve pek de ilgimi çeken birşeyi olmadığı için başkent Caracas’a gitmedim. Ülkede bulunduğum sürece hep yerel insanlarla arkadaşlık kurarak orada ne olup bittiğini anlamaya çalıştım. Televizyon ve internetteki haberlere pek itimat etmediğim için genelde gittiğim ülkelerde bu yöntemi uyguluyorum. Zaten Venezuela’yı da gördükten sonra televizyonun tamamen bir yalan makinesi olduğunu daha da iyi anladım.

Ülkedeki ekonomik kriz ve güvenlik problemleri Chavez öldükten sonra değil, öncesinde de zaten had safhadaymış. İnsanlarla konuştukça Chavez hakkında duyduklarıma ilk başta inanmakta güçlük çeksem de, sonlara doğru durumu daha iyi kavradığımı düşünüyorum. Şimdi ülkede ne olup, bittiğini canlı canlı gördüğüm ve sadece yerel insanlardan öğrendiğim şekliyle maddeler halinde yazacağım.

1- Şu an ülke aşırı güvensiz. Hele turistseniz direkt hedef olma potansiyeliniz var. O sebeple hiçbir şehrinde kamerayla çekim yapmadım. Bu güvensiz durum; bazen hırsızlık ve gasp bazen de adam öldürme şeklinde olabiliyor. Tanışıp, “daha önce başına kötü birşey geldi mi?” diye sorduğum herkesin istisnasız en az birkaç hırsızlık ya da gasp anısı vardı. Hele evinde kaldığım arkadaş 5-6 kere sokak ortasında soyulmuştu. Tanıştığım bir arkadaş ise arabasını aynı filmlerde olduğu gibi yolun ortasında çaldırmış. Adamlar silah zoruyla güpegündüz arabayı durdurup, arkadaşı aşağı atmışlar. Araba öylece elinden gitmiş. Bu denli güvensiz bir yer olduğu için; insanları dışarıda cep telefonuyla konuşurken bile görmek mümkün değil. Elbet alışveriş merkezi gibi yerlerde insanlar daha rahat hareket ediyor ama sokaktaysanız işler değişiyor. Hele ki hava karardıktan sonra hareketlerinize daha fazla dikkat etmelisiniz. Yine kaldığım evdeki diğer bir arkadaş cep telefonunu sadece evde kullanıyor, hiçbir zaman dışarıya çıkartmıyordu. Bu güvenlik sorunları yeni olan bir durum değilmiş. Chavez varken, 10-15 yıl önce bile bu sorunların olduğunu söylüyorlar. Sadece şu an biraz daha ayyuka çıkmış durumda, o kadar.

Mesela aşağıdaki videodan yaklaşık 20 gün kaldığım eve nasıl girildiğini izleyebilirsiniz. Apartmanlarda yaşayanlar sanki hapishanede yaşar gibi, 4-5 tane demir kapıdan geçtikten sonra dairelerine ulaşabiliyor. Ve bu apartmanlar 20-30 yıl önce yapılmış. O sebeple aslında o yıllarda bile Venezuela’da neler olup bittiğine dair az çok bir fikir edinebilirsiniz.

2- Ekonomik sıkıntı genel olarak enflasyon yüzünden yaşanıyor. Kendi paraları bir yılda 10-15 kat değer kaybetmiş. Mesela bir yıl önce 1 dolar 50-100 bolivarken şimdi 1 dolar 1.000 bolivar ediyor. Halkın sıkıntı çekmesinin sebebiyse; maaşlarına zam yapılmaması. Mesela Türkiye’de bir yıl önce sıradan bir yemeği 20 TL’ye yerken şu an 200 TL olduğunu düşünün. 10 kat zamlanmış. Ama aldığınız maaş 1.000 TL’den sadece 2.000 TL’ye çıkmış. Yani bir maaşınızla sadece on kere sıradan bir öğle yemeği yiyebiliyorsunuz gibi.

Ülkede öğretmen maaşı 65 dolar, asgari ücret ise 35-40 dolar. Bu maaşlarla yaşayabilmenin imkanı yok. O sebeple insanlar elinden geldiğince ikinci ya da üçüncü bir işi daha yapmaya çalışıyor. Ya da çoklarının yaptığı gibi ülkeden kaçma derdindeler. Latin Amerika’yı gezerken Meksika, Panama, Kolombiya ve Ekvador gibi ülkelerde Venezuelalı kişilerle çok kez tanıştım. Hepsi bu saydığım sebeplerden ötürü ülkelerini terk etmiş ve kesinlikle geri dönmek istemiyorlardı.

3- Ekonomik problemin yanısıra evlerdeki elektrik, su, gaz ve internet giderleri yok denecek kadar az. 1-2 TL’ye bunların hepsi ödenebiliyor. Bulunduğum bazı yerlerde sürekli suların kesildiğine şahit oldum. İnternetin de birçok kez çalışmadığını gördüm.

Benzin ise muhtemelen dünyanın en ucuz benzini. Arabanın deposunu sadece 1 TL’ye doldurabilirsiniz. Benzin istasyonları askerlerin kontrolünde. Bazı istasyonların önünde yüz metrelerce kuyruk olabiliyor. Bunun en büyük sebebi; insanlar benzini alıp, komşu ülkelere satmaya götürüyor. Bu durum genelde sınıra yakın yerlerde oluyor.

4- Normal bir markette pirinç, şeker, kahve, yağ, yumurta ve un gibi en basit ama en önemli besin kaynaklarını bile bulmak imkansız gibi birşey. Aynı zamanda bebek bezi ve kadın pedi de bulunamıyor. Bu saydıklarımı almak isterseniz genelde karaborsaya yönelmeniz gerekir. Karaborsadaki fiyatlar; sana, bana göre yüksek gelmese de 70 dolar maaş alan birine çok yüksek geliyor. Evinde kaldığım arkadaş 1 yaşındaki bebeğini normal bezle bezleyip, kirlenince yeniden yıkayarak kullanıyordu.

Marketlerde düzgün bir çikolata ya da atıştırmalık birşeyler bulmak da zor. Tek tük pastanelerde bulduklarınız da yine pahalı oluyor. Restoranlarda ise zengin menü çeşitliliği olmasa da yine de yemek bulunuyor. 5-6 dolara güzel yemekler yiyebilirsiniz. Yemek bulma konusunda bir sıkıntı yaşamadım.

5- Ülkede defalarca uzun kuyruklar gördüm. Galiba Venezuela denilince aklıma ilk bu kuyruklar gelecek. Arada sırada devlet kanalıyla pirinç, şeker, yağ ve un gibi ana besin kaynakları paket halinde halka düşük fiyattan satılıyor. Genelde herkes ya da herbir aile sadece 1-2 kilo alabiliyor. Yani paranız olsa bile gidip de 5-10 kilo pirinç alamıyorsunuz, vermiyorlar.  İşte bahsettiğim kuyruklar da bu ürünleri alabilmek için oluyor. Venezuela’da bulunduğum her şehir aşırı sıcaktı. Gün içinde ortalama 35-40 dereceyi görüyordunuz. İşte insanlar sadece birer kilo pirinç, un ve yağ alabilmek için gün boyu bu kuyruklarda bekliyordu. İşin kötü tarafı; bazen gün boyu bekleseniz de sıra size gelene kadar ürünler bittiği için eli boş dönebiliyordunuz. İşte bu kuyruk mevzusu için konuştuğum herkes Chavez döneminde de yaşandığını söylüyordu. Evinde kaldığım arkadaş 2 gün tek bir sırada beklediğini bile dile getirdi.

Bu bahsettiğim düşük fiyatlı ürünlerin satışını ve kontrolünü yapan kişileri/askerleri tanırsanız ürünlere ulaşmanız daha bir kolay oluyor. Yani iş biraz da bu ürünleri dağıtan kişilerin insiyatifine kalmış. Bazen o kişilerin ürünleri halka satmayıp, karaborsaya yaydığını da söylüyorlar.

 
Her gün gördüğüm sıralardan biri ve 140 dolar karşılığı aldığım Venezuela paraları.

6- Ülkeye yurt dışından birşeyler sokmak imkansıza yakın olduğu için arabalar hep külüstür vaziyette geziyor. Yani yedek parça bulmak çok zor. Bindiğim taksilerin en az yarısında kapı kolları çalışmıyor ya da başka aksaklıklar vardı. Yedek lastik ve jant bulmak da aşırı pahalı olan şeyler. Aynı durum elektronik ürünler, beyaz eşyalar için de geçerli. Zaten ülkede kalifiye eleman bulmak da zor olduğu için evdeki bir eşyanız bozulursa yaptırması da çok zor. Yine evinde kaldığım arkadaş arızalı buzdolabı için defalarca servisle görüşmüş olsa da 3 aydır yapılmasını bekliyordu. Yani birşeyiniz bozulursa işiniz kötü.

7- Sağlık hizmetleri devlet hastanelerinde ücretsiz olsa da ilaç ve ekipman bulmak imkansız gibi birşey. İlaçlar; verdikleri petrol karşılığında Küba’dan geliyormuş. Eğer bir rahatsızlığınız varsa ilaçları da genel olarak karaborsadan tedarik etmelisiniz. Yine evinde kaldığım arkadaş bebeği hasta olduğunda gerekli ilacı Facebook’daki bir takas sayfasından bulduğunu söyledi. Birkaç kilo pirinç ve yağ karşılığında ilacı alabilmiş. Hastanelerin önünde hep askerler görüyordum. Bu durum için de; “yenidoğan bebeklerin kaçırılmasını önlemek maksadıyla” olduğunu söylediler. Hasta olduğunda devlet hastanesine gideceğine, öl daha iyi diyorlar. Özel hastanelerde 5-10 dolara muayene olabiliyorsunuz ama ilaç bulunup, bulunmadığını bilmiyorum.

8- Ülkedeki birçok fabrika şu anki hükümetin uyguladığı kötü politikalar yüzünden kapanmış durumda. Mesela hükümet yumurta üreten fabrikaya diyor ki; “ya yumurtanın tanesini 10 kuruşa satacaksın ya da üretime devam edemezsin”. Fabrika sahibi; “o fiyata satmanın imkanı olmadığını” söylüyor ve mecburen fabrikayı kapatıyor. Ya da göstermelik olsun diye hükümetin belirlediği fiyattan biraz yumurta satıp, diğer ürettiklerini karaborsaya yüksek fiyattan sürüyor. Benzer durum neredeyse üretim yapan tüm fabrikalar için geçerli. O sebeple artık ülkede üretim de yapılamıyor.
Ekleme: Bu maddenin nesi kötü diyorlar. Fabrikanın 5 TL’ye mal ettiği ürünü hükümet aynı fabrikanın 1 TL’ye satmasını istiyor. O sebeple ülkede üretim yok.

9- Ne derece doğrudur bilemiyorum ama Venezuela’daki bu krizin yaşanmasında Çin’in de etkili olduğu söyleniyor. Çin ülkedeki yeraltı kaynaklarına göz diktiği için yıllardır hükümete para gönderiyormuş. Ama tabi bu para hiçbir zaman halkın yararına kullanılmamış. Gelen paralar hükümet üyeleri ve hükümet yanlısı kişilere pay ediliyormuş. Ve yine bu paraların hükümetin yaptığı manipülasyon ve propagandalarda da kullanıldığı söyleniyor.

10- Ülkedeki işsizlik oranını rakamsal olarak bilmiyorum ama had safhada olduğu kesin. Bundaki en büyük sebebin yine yanlış politikalardan kaynaklandığı söyleniyor. Mesela sigortalı bir çalışanı işveren işten çıkartamıyor. Ancak işçi kendi rızasıyla çıkmalı. İşte bu sebepten dolayı işverenler yabancı birini işe almak yerine ya ailesinden ya da akrabalarından olan kişileri işe alıyor. Yani kabaca eğer ailenizde işveren biri yoksa iş bulma olasılığınız da düşüyor.

11- Ülkede uluslararası bir işlem yapmak pek mümkün değil. Turist olarak en önemlisi; banka kartlarınızı kullanamıyorsunuz. Yanınızdaki doları ise devlet kurundan bozdurursanız çok zarar edeceğiniz için mecburen yine karaborsaya gidiyorsunuz. Sınır şehirleri haricinde parayı bozduracak güvenilir kişileri de ancak yerel insanlarla tanışarak bulabilirsiniz. Yani turist olarak ülkeye girecekseniz kesinlikle yerel bir tanıdık bulmanız faydanıza olacaktır.

Yurt dışına bir posta göndermek isterseniz henüz ülkeden çıkmadan kaybolma ihtimali var. Aynı şey yurt dışından gelecek postalar için de geçerli. Bazı büyük hava yolu firmaları Venezuela’ya olan uçuşlarını süresiz iptal etmiş durumda. Eğer hava yolu ile ülkeden çıkacaksanız 6-7 saat öncesinden hava alanına gitmenizin gerektiğini söylüyorlar.

12- Ülkede sistemli birşey bulmanız biraz zor. Her zaman her yerde saatlerce hatta günlerce bekelemeye alışık olmalısınız. Mesela devlet dairesine işiniz düşerse o işi bir günde yaptırma ihtimaliniz var. Ama o işinizi rüşvet karşılığında yaptırmaya da zorlanabilirsiniz. Evrak başı 15.000 bolivar(15 dolar) verdiğinizde işiniz hemen yapılabilir. Eğer rüşvet vermem derseniz o zaman “internet sitesinden işlemlerini yap” diyebiliyorlar. Ama tuhaf olan şey ise; dedikleri internet sitesi hiçbir zaman çalışmıyor. Mecburen rüşvet vermek zorundasınız. Özellikle diploma ve benzeri şekilde kilit konulardaki evraklar için işlemleri rüşvetsiz yapmıyorlar.

Bu verdiğim örnek elbet ki her devlet dairesi için geçerli değil. Tanıştığım kişilerin başından geçen olaylara dayanarak bunları anlatıyorum.

13- Diploma ve benzeri evraklarınızı resmi olarak alıp, ülkeden ayrılmak isterseniz en az 1-2 ay uğraşmayı ve rüşvet vermeyi göze almalısınız. Eğer illegal yollardan ülkeden ayrılırsanız tekrar ülkeye döndüğünüzde çok ciddi sorunlar yaşıyorsunuz. Gerçi resmi yollardan ayrılanlar bile ülkelerine dönmek istemiyordu çünkü; hepsinde geri ülkeden salmazlar korkusu vardı.

14- Akşam 9’dan sonra sokaklarda insan ya da araba görmeniz çok zor. Birinci sebebi; güvenlik problemi diğer sebebi ise insanlarda dışarı çıkacak paranın olmaması. Latin Amerika insanı her halükarda eğlenmeyi, dans etmeyi, sosyalleşmeyi, parkta bahçede oynamayı sever. 2 yılımı Latin Amerika’da geçirdim. Ve bu durumun görülemediği tek yer Venezuela’ydı.

15- Venezuela halkı asker, polis ve hükümet üçlüsünden hiçbirini sevmiyor. Polisle asker de birbirini sevmiyor. Gerçi ülkede 45 gün kaldım ama sadece Ciudad Bolivar şehrinde bir iki tane polis gördüm, o kadar. Karayollarının ve havaalanlarının kontrolü anladığım kadarıyla hep askerin elinde. Sürekli asker görüyorsunuz. Askerler ise yukarıda bahsettiğim devlet dairelerindeki gibi rüşveti çok seviyor. Abartısız söylüyorum bu 45 gün içinde en az 20-25 kere asker kontrolünden geçmişimdir. Birkaç kez yabancı olduğumu anladıklarında çantamı didik didik dakikalarca aradılar. Rüşvet vermemi bekliyorlar ve onu ima ediyorlardı ama vermedim. Bir keresinde ise çok ısrarcı oldular ve beni bir odaya götürüp, “Bu şekilde geçemezsin. Seni kelepçeleyip, nezarete atmamız gerek” dediler. Blöflerini gördüm ve “Tamam, nezarete gidebiliriz” dedim. Daha fazla üstelemeyip yine beni saldılar.

Askerler bu tip aramalarda marijuana ya da uyuşturucu bulmaya çalışıyor. Diğer gezginlerden duyduğum ise; bazen kendi ceplerindeki marijuanayı sanki senin çantandan çıkmış gibi gösterip, rüşvet istedikleri yönündeydi. Şu ana kadar gördüğüm en sevimsiz askerler Venezuela’daydı. Zaten yerel halk “askere sakın soru sorma, onlar senin arkadaşın değil, görmezden gel” diyorlardı.

16- Pazar günleri bazı meydan gibi yerlerde bit pazarları kuruluyor. Sabah 4’de insanlar burada tezgah açmaya başlıyorlar. Satıcıların çoğu evlerindeki eski eşya ya da kıyafetleri satmaya çalışıyor. Hepsi sıradan senin, benim gibi insanlar. İşleri satıcılık değil. Maksat kullanmadıkları şeyleri paraya dönüştürmek.

17- Venezuela gezim süresince hiçbir evde LCD TV görmedim. Hepsi 37 ekran eski televizyonlardı. Yine aynı şekilde hiçbir çocuğun elinde akıllı telefon ya da ipad benzeri şeyler de görmedim. Bırakın çocuğu büyükler de bile o bilindik markalı akıllı telefonları görmek çok zor.

18- Alışveriş merkezlerine de gittim. Mağazalar açık olsa da alışveriş yapanları pek gördüğümü söyleyemem. İnsanlar serinlemek ya da vakit geçirmek için buralara gidiyor. Pastane ya da bazı marketlerde bulunan çikolata, diş macunu gibi ufak ama Venezuela için değerli olan şeyler özel bölümlerde satılıyor. O rafların olduğu yerlere siz giremiyorsunuz. Görevli istediğiniz ürünü size uzatıyor.

19- Gördüğüm kadarıyla ülkede ciddi bir nakit problemi var. Bankamatikten bir günde en fazla 1-2 bin bolivar(2 dolar) çekebiliyorsunuz. Gişeye giderseniz daha yüksek tutarları çekmek mümkün ama bazen bankalar hiç para vermiyor. Alışveriş yaparken bankamatik kartınızı kullanıyorsunuz. Ama işin kötü tarafı; ki bunu defalarca yaşadık; sistem olmadığı için pos cihazları bazen çalışmıyor. Saatlerce çalışmasını beklemen gerekiyor. Yani paran var ama bankadan çekemiyorsun, pos cihazı da çalışmıyor. Böyle berbat bir durum.

20- Eğer Chavezci yani ‘Chavista’ ya da şu anki devlet başkanı Maduro’yu destekliyorsan hayat senin için biraz daha kolay olabilir. Evin güvenlidir. Aradığın yiyecekleri daha kolay bulabilirsin. Hatta yiyecekler kapına kadar gelebilir. Yani Venezuela’da yaşamak istiyorsan hükümeti desteklemek zorundasın. Kesinlikle eleştirmen bile sıkıntıdır. Bazen insanlarla dışarıda bu konuları konuşurken, kısık sesle, sağa sola bakarak konuşuyorlardı. Kimse görmesin, duymasın diye. Şaşılacak bir durum… Daha da şaşılacak şey ise; tanıştığım onlarca kişiden biri bile ne Chavez’i ne de şu anki devlet başkanını seviyordu. Hatta nefret ediyorlardı. Ülkenin bu hale gelmesinden tamamen Chazvez’i sorumlu tutuyorlar. “Ee mitinglerde yüzbinlerce insan görüyorduk, seçimlerde hep birinci çıkıyordu” dediğimdeyse; “Tüm seçimlerde manipülasyon vardı, hiçbiri gerçek sonuçlar değildi. Mitinglerdeki insanlar da paralı kişilerdi” dediler. Şu anki başkan Maduro için de aynı şeyi söylüyorlardı. Mesela benim de Venezuela’da olduğum sırada, 1 Eylül günü ülke çapında çok büyük hükümet protestoları yapıldı. Aynı gün başkan Maduro’da kendi mitinglerini yaptı. Belki de yüzbinlerce insanı toplamıştı. Gidenlerin çoğu; “Yemek dağıtıldığı ve genelde de kişi başı 10-20 bin bolivar(10-20 dolar) verildiği için gittiler” deniyor. “İnsanlar aç. O para için gün boyu mitingde durur” diyorlar. “Ee o kadar para nereden geliyor?” dediğimdeyse o zaman da yukarıda bahsettiğim Çin örneğini veriyorlardı.

Yıllardır bu olaylar tekrar ettiği için gençler artık hayatlarından bezmiş ve hepsi ülkeden kaçmanın peşinde. Evinde kaldığım arkadaşın babası kanser. Adamın 4-5 yıl daha bir ömrü kalmış. Kızına “ülkeden kaç, kendini ve çocuğunu kurtar” diyordu. Kızının ülkeden çıktığında tekrar geri dönmeyeceğini bildiği halde.

21- Gençlerle bu tip konuları konuştuğumda “İşte sosyalist devletin sonuçlarını gör” diyorlardı. Tanıştığım bir kaç kişi son yıllarda 10-15 kilo zayıflamış ve buna ‘Maduro Diyeti’ sebep oldu diyordu. Gerçekten de yiyecek bulamadıkları için bu kadar zayıflayanlar vardı.

22- Chavez’in Küba’yı çok sevdiğini ve Venezuela’dan çok Küba’da durduğunu söylüyorlar. Komplo teorisi gibi geldi bana ama; Fidel Castro’nun Chavez’i sevmediğine, hatta Chavez’in ölümü için de Fidal Castro’nun azmettirici olduğuna inanıyorlar.  Buna delil niteliğinde de; “Chavez’in Küba’da öldüğünü ve daha sonra Venezuela’ya getirildiğini” söylüyorlar. Chavez’in bu kadar çok Küba’ya gidip gelmesini hem tedavisine hem de uyuşturucu ticaretine bağlıyorlar. Tabii bunlar çok ağır ithamlar. Derinlemesine araştırmak lazım. Beni aşan bir durum.

23- Siyasetten bu kadar konuştuktan sonra herkese olmasa da birkaç kişiye “Che Guevara’yı seviyor musun?” diye sordum. “O bir katildi. Katili niye seveyim!” diye cevap verdiler.

24- Bazı konuştuğum kişilere; “Venezuela’daki bu sıkıntılara ABD sebep olabilir mi?” diye sordum. Hepsi de “Siyasilerin yanlış politikaları ülkeyi bu hale getirdi. ABD ile ne ilgisi var” minvalinde şeyler söylüyordu.

2012 yılında İtalya gezimde bir hostelde iki Venezuelalı gezginle tanışmıştım. Ayak üstü Chavez’i sorunca ikisi de sert bir şekilde sevmediğini söylemişti. O zamanlar bu duruma pek anlam vermemiştim. Daha sonra bir çok Latin Amerika ülkesinde Venezuelalılarla yine tanıştım. Venezuela’yı gezerken de onlarca kişiyle konuştum, bazılarıyla da arkadaş oldum. Bir Allah’ın kulu bile Chavez’i sevdiğini ya da sempati duyduğunu söylemedi. Bütün bunları gördükten sonra yazının başındada dediğim gibi; ülke ayırt etmeksizin hiçbir televizyon kanalının haber bültenlerine inanmıyorum. O kutu; evlerimizin içine girmiş bir yalan makinesidir.

Olayları abarttığımı düşünenler olabilir. Gelip Venezuela’da bir ay yerel insanların evinde kalın, ne olup bittiğini anlayın derim. Paranız varsa Venezuela’da bir nebze olsun yaşanabilir. Ama yerel halk gibi yaşam sürmek Türkiye’de yaşamış biri için imkansıza yakın. Marketteki kasiyerin önünde  5 dakika bile bekleyemeyen bizler, her gün her yerde sıra bekleyerek yaşayamız.

Yazdıklarım ansiklopedik bilgiler değil, tamamen tanıştığım kişilerin anlatmasıyla öğrendiğim şeylerdir. Evinde kaldığım, doğum günü partisine katıldığım ve evlerini ziyaret ettiğim kişilerden bahsediyorum.

“Bu kadar kötü şeyden sonra hiç mi iyi birşey yok?” diyenler için; yok arkadaşlar. Gerçekten yok. Venezuela insanı klasik Latin Amerikalılar gibi sıcak olsa da sanırım artık bu olaylar yüzünden onlar da başkalaşmış. Evlerine gittiğinizde iyiler ama sokakta mutlu birini görmek imkansız.

Turist olarak olaya bakılırsa Venezuela’da gidilecek üç tane önemli yer var. Margarita adası başta olmak üzere Karayip tarafı, ‘Kayıp Dünya’ olarak bilinen Roraima Dağı ve tabiki dünyanın en yüksek şelalesi olan Angel Şelalesi. Benzer adalarda daha önce çok bulunduğum için Karayip bölesini es geçerek Roraima Dağı’na çıktım ve Angel Şelalesi’ne gittim. Bu iki yer için bile kalkıp Venezuela’ya gelmeye değer. Ama biraz geniş vakit ayırmalısınız ve yerel birini de tanıyorsanız işler daha kolay olur.

Not: Bu yazı ve görseller hiçbir gazete ve gazete platformunda, aynı şekilde hiçbir internet sitesinde izinsiz kullanılamaz. (Hürriyet Gazetesi dahil)

Ekleme 1: Okuduğunu anlamayanlar için;
Bu yazdıklarım 45 günlük Venezuela gezimde; makine mühendisi babanın, haftanın 7 günü sabah 8 gece 11 çalışan garsonun, üniversite öğrencisinin, annelerin, bakkalın, taksicinin, tezgahtarın, Ekvador’daki bir petrol şirketinde yönetici olarak çalışan Venezuelalının, Panama’da kasiyer olarak çalışan başka bir Venezuelalının ve daha saymadığım birçok kişinin yaptığı yorumlardan bir harmandır. Yazıda tek kendi yorumum; son paragrafdaki gezilecek yerlerle ilgili olan bölümdür. Ne Che’yi ne Chavez’i internet siteme konu etmem. Mevzubahis Venezuela ise mecburen bu kişiler konuya dahil oluyor. Bu kadar fanatiği olan Che ve Chavez hakkında olumsuz söylenenleri yazıp, risk almam; gördüklerimi, yaşadıklarımı artısına, eksisine dokunmadan anlatma tarzımdandır. Giden gitsin, kalan sağlar bizimdir.
Ekleme 2: Bu son cümlemdeki “kalan sağlar” bizimdir lafını bile siyasete vurup, sağcılar kalsın gibi bir anlam çıkartanlar olmuş. Yuh diyorum :)